„Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy z przywiązaniem do mego rodzinnego miasta”.

Wystawa darów Władysława Bartoszewskiego

5 października – 9 listopada 2018 r.

Przez ponad pół wieku Biblioteka otrzymywała w darze od Władysława Bartoszewskiego nie tylko publikacje własne autora 1859 dni Warszawy, ale i jego cenne zbiory, a zwłaszcza gromadzone przez lata materiały i wydawnictwa dotyczące Powstania Warszawskiego.

W latach 1975 i 2004 Władysław Bartoszewski ofiarował nam blisko pół tysiąca numerów prasy powstańczej, dzięki czemu w posiadaniu Biblioteki znalazła się jedna z większych w kraju kolekcji tych wydawnictw (dostępna dziś w Mazowieckiej Bibliotece Cyfrowej). W 2009 roku otrzymaliśmy kolejne zbiory związane tematycznie z Powstaniem. Część z tych darów była eksponowana jeszcze w tym samym roku na pokazie rocznicowym przygotowanym w Bibliotece pod hasłem „Po 65. latach... nasze spojrzenie na Powstanie Warszawskie”. Podczas otwarcia wystawy Władysław Bartoszewski powiedział, że zdecydował się przekazać Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy wszystko, co w jego zbiorach dotyczy Powstania Warszawskiego. Według słów darczyńcy, w ten sposób na Koszykowej powstał „rodzaj gabinetu Powstania Warszawskiego”.

Tegoroczna ekspozycja darów towarzyszy XXVIII Sesji Varsavianistycznej poświęconej Władysławowi Bartoszewskiemu. Tytuł wystawy zaczerpnięto z dedykacji autora na książce Dni walczącej Stolicy (Warszawa 2004) ofiarowanej Bibliotece.

Juliusz Wiktor Gomulicki, pisząc przed laty o Władysławie Bartoszewskim we wspomnieniach o warszawskich „miłośnikach i ratownikach książki” w okresie okupacji, zauważył, że „łączył on w sobie jako zbieracz i miłośnik książki dwie cechy stosunkowo rzadko występujące obok siebie. Był on mianowicie urodzonym księgolubem i księgożercą, wrażliwym na wiek, kształt i treść każdej napotkanej książki, a zarazem urodzonym dokumentalistą”. Te właśnie cechy autora 1859 dni Warszawy postanowiono na wystawie wyeksponować: pokazano Władysława Bartoszewskiego jako bibliofila – varsavianistę i dokumentalistę dziejów Warszawy okresu okupacji i Powstania Warszawskiego.

Na wystawę wybrano nieprezentowane wcześniej warszawskie wydawnictwa konspiracyjne i z okresu powstania (w tym: prasę powstańczą, rozkazy komendanta Okręgu Warszawa Armii Krajowej, druki ulotne i Na barykadach Warszawy, jeden z dwóch druków zwartych jakie się ukazały na terenie objętym powstaniem) oraz publikacje Władysława Bartoszewskiego poświęcone drukom z tego okresu. Z dorobku pisarskiego autora Dni walczącej Stolicy pokazano również „kroniki konkretu”, w tym m.in. pierwsze w naszej literaturze historycznej kronikarskie cykle o Powstaniu Warszawskim i okupacyjnych dziejach naszego miasta oraz ich recepcję, a także wybrane materiały dotyczące opus magnum Bartoszewskiego, za jakie uważana jest książka 1859 dni Warszawy. Z opracowań Bartoszewskiego, jako jednego z pionierów badań nad zagładą Żydów w Polsce i stosunkami polsko-żydowskimi w tym czasie, wybrano ważniejsze judaika, w tym książkę Ten jest z ojczyzny mojej. Wystawę darów zamykają materiały z teki „Archiwum Prezesa Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki”, którego funkcję pełnił w latach 1969-1973.

Kontakty Władysława Bartoszewskiego ze środowiskiem bibliofilskim, datujące się od czasu wojny, zacieśniły się po wstąpieniu do Towarzystwa Przyjaciół Książki (od 2004 pod przedwojenną nazwą: Towarzystwo Bibliofilów Polskich w Warszawie), którego członkiem został w 1958 roku. Z chwilą powstania oddziałów terenowych Towarzystwa został wybrany na prezesa Oddziału Warszawskiego.

Stałe kontakty utrzymywał też Władysław Bartoszewski ze środowiskiem bibliotekarskim. Pierwszą pracę po wyjściu z więzienia zaczął w Stowarzyszeniu Bibliotekarzy Polskich w 1955 roku; warto dodać, że ówczesna siedziba SBP mieściła się w gmachu naszej Biblioteki. Tutaj poznał m.in. Janinę Cygańską, późniejszą wicedyrektorkę Biblioteki Publicznej. Świadectwem ich wieloletniej współpracy w ramach SBP, oraz dowodem aktywności Władysława Bartoszewskiego w środowisku bibliotekarskim są prezentowane na wystawie listy Profesora do Janiny Cygańskiej przekazane Bibliotece w darze przez jej brata, Marka, w 2016 roku.

Wykaz wszystkich materiałów prezentowanych na wystawie znajduje się w bogato ilustrowanym katalogu ekspozycji:

„Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy z przywiązaniem do mego rodzinnego miasta”. Wystawa darów Władysława Bartoszewskiego. Katalog. Wystawa w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy Bibliotece Głównej Województwa Mazowieckiego. 5 października - 9 listopada 2018 r., oprac. G.M. Lewandowska, współpraca J. Jaszek-Bielecka, redakcja R. Nowoszewski, Warszawa : Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego, 2018. Nakład 300 egz.

Wystawa czynna w gmachu im. Stanisławów Kierbedziów

od 5 października do 9 listopada 2018 r. w godzinach otwarcia Biblioteki.