W dniu 29.11.2019 r. odbyła się XXIX Sesja Varsavianistyczna – Warszawa w kulturze dla dzieci i młodzieży – zorganizowana przez Muzeum Książki Dziecięcej (dział specjalny i czytelnię naukową Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy – Biblioteki Głównej Województwa Mazowieckiego). Zgodnie z tytułem, w tym roku konferencja została w całości poświęcona wizerunkowi naszej stolicy, który pojawia się w kulturze kierowanej do młodego odbiorcy.
Sesję poprowadził prof. dr hab. Grzegorz Leszczyński – kierownik Zakładu Literatury Popularnej, Dziecięcej i Młodzieżowej Instytutu Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. W otwierającym konferencję referacie pt. „Warszawa... jest przecież tęczowa”. Miasto malowane słowami dzieci opowiedział o konkursie na dziecięcy utwór związany ze stolicą Polski zorganizowanym przez Muzeum Warszawy.
Kolejna część sesji została poświęcona szeroko pojętej topografii Warszawy. Jako pierwszy wystąpił przedstawiciel Muzeum Warszawy – dr Łukasz Bukowiecki. Jego referat Topografia miasta w legendach warszawskich dotyczył wydanej w 2016 r. nakładem Muzeum Warszawy antologii Legendy warszawskie w wyborze Anny Marty Zdanowskiej, pod redakcją Julii Odnous, z ilustracjami i w opracowaniu graficznym Wojciecha Pawlińskiego. Tym, co wyróżnia tę publikację, jest układ topograficzny (zastosowany najprawdopodobniej po raz pierwszy w Polsce do porządkowania tego typu utworów), który na wiele sposobów podkreśla historyczne znaczenie miejsc akcji legend warszawskich. Marta Niewieczerzał przedstawiła referat Magiczna Warszawa. Fantastyczne przestrzenie polskiej stolicy w literaturze dla dzieci i młodzieży, dotyczący rozmaitych obrazów nadwiślańskiego grodu w przeznaczonych dla młodych odbiorców utworach fantastycznych, tych dawniejszych (np. Zuzanny Rabskiej) i tych nowszych (np. Marcina Szczygielskiego, Rafała Kosika). Dr Maciej Skowera zaprezentował natomiast prelekcję Nie tylko palcem po mapie. Warszawa w ilustracji książkowej dla dzieci i młodzieży, w której opowiedział o wizerunkach polskiej stolicy na dawnych i nowych ilustracjach książkowych, w tym również w książkach obrazkowych (picturebookach), poszukując tzw. „miejsc mocnych” w stołecznej topografii przedstawionej na tych grafikach.
Dr Igor Piotrowski rozpoczął ostatni panel referatem pt. Bolek i Lolek na Dzikim Zachodzie. Była warszawska dzielnica zachodnia w tekstach kultury dziecięcej i młodzieżowej okresu Polski Ludowej. Przedmiotem jego rozważań były powieści i filmy, które wprowadzają młodego bohatera na terytorium warszawskiego Dzikiego Zachodu, czyli obszaru pomiędzy Śródmieściem, Muranowem a Wolą. Osobę Janusza Korczaka (a raczej – jego literackie portrety, często nie do końca zgodne z rzeczywistością) przybliżyła Agnieszka Witkowska-Krych w wystąpieniu Pan Doktór z getta. Obraz Janusza Korczaka w publikacjach dla dzieci. Obraz samego getta w piśmiennictwie dla najmłodszych omówił zaś Krzysztof Rybak w kończącym konferencję referacie pt. „Zupełnie inne miasto”. Obrazy warszawskiego getta w polskiej literaturze dziecięcej XXI wieku.
Przedstawiony podczas sesji wizerunek Warszawy okazał się niezwykle ciekawy i złożony, a zaprezentowane wystąpienia zostały opublikowane w czasopiśmie naukowym „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” (1/2021) wydawanym na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego: https://www.journals.polon.uw.edu.pl/index.php/dlk/issue/view/52. Wersja drukowana ukaże się jako kolejny tom Sesji Varsavianistycznych.
Marta Niewieczerzał
Maciej Skowera
