Kapłan, wychowawca, polityk

Rozmowa z p. Tomaszem Szymańskim, pracownikiem Muzeum Przyrody – Dwór Lutosławskich w Drozdowie, autorem pracy zatytułowanej „Ksiądz Kazimierz Lutosławski. Biografia kapłana, wychowawcy i polityka” (Drozdowo 2017). Ksiądz Kazimierz Lutosławski (1880-1924) poza działalnością duszpasterską angażował się również w życie społeczno-polityczne. Jeszcze w okresie studiów w Szwajcarii został członkiem Związku Młodzieży Polskiej „Zet”, począwszy od 1903 r. należał zaś do Ligi Narodowej. W czasie I wojny światowej uczestniczył m.in. w pracach Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego, który niósł pomoc poszkodowanym w wyniku działań wojennych. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości piastował mandat posła w Sejmie Ustawodawczym oraz w Sejmie I kadencji. Należał do najbardziej aktywnych przedstawicieli Związku Ludowo-Narodowego. Był jednym z twórców Konstytucji marcowej - autorem preambuły do niej. Kolejnym istotnym polem zaangażowania ks. Lutosławskiego była praca wychowawcza i oświatowa prowadzona wśród dzieci i młodzieży. Propagował skauting na ziemiach polskich, należał do twórców harcerstwa. Jest autorem Krzyża Harcerskiego. 5 stycznia 2024 r. przypada setna rocznica śmierci kapłana.

Zapraszamy do obejrzenia spotkania z red. Wojciechem Ladą, dziennikarzem, autorem książek podejmujących trudne sprawy z historii Polski.

Tym razem tematem rozmowy będzie Bereza Kartuska, okryty ponurą legendą obóz koncentracyjny w sanacyjnej II Rzeczpospolitej, w którym osadzano osoby niewygodne dla piłsudczykowskiego reżimu, w tym ukraińskich nacjonalistów, polskich działaczy narodowo-demokratycznych, komunistów, a na krótko przed wybuchem II wojny światowej także Niemców podejrzewanych o czynne sprzyjanie III Rzeszy. Więźniami byli też pisarze i dziennikarze (np. Stanisław Cat-Mackiewicz), jak również handlowcy i sklepikarze sprzedający towary po cenach paskarskich.

W rozmowie z red. Piotrem Kitrasiewiczem Wojciech Lada opowie o przerażających sposobach traktowania osadzonych, o genezie powołania tej instytucji i jej kilkuletniej historii oraz o wpływie jaki miał na jej prowadzenie wojewoda poleski, psychopatyczny płk Wacław Kostek-Biernacki, któremu Józef Piłsudski powierzał zadania wymagające osobistej bezwzględności i okrucieństwa.

A dlaczego rozmowa właśnie na temat Berezy? Obóz ten bowiem stał się przedmiotem zainteresowania naszego gościa, który poświęcił mu wydaną niedawno książkę zatytułowaną właśnie „Bereza”. Poza tym, jak powiedział, „każda władza chciałaby mieć swoją Berezę”. Na szczęście, niby to już nie te czasy, ale z drugiej strony podobno historia lubi się powtarzać, co widać chociażby za naszą wschodnią granicą.

Rozmowę można obejrzeć na stronie www.koszykowa.pl oraz na kanale YouTube Biblioteki. Zapraszamy!

W dniu 5 grudnia 2023 r. odbyła się uroczystość wręczenia Dyplomów Honorowych autorom książek - laureatom konkursu imienia Hanny Szwankowskiej. Prezentujemy listę laureatów nagrody.

VARSAVIANA 2022-2023.

Konkurs im. Hanny Szwankowskiej

LAUREACI

Bukowiecki, Łukasz.

Muzea-preteksty : niezrealizowane przedsięwzięcia muzealne wobec negatywnego dziedzictwa w Warszawie / Łukasz Bukowiecki.

Warszawa : Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2021

Dokumenty odrodzonego Uniwersytetu Warszawskiego z lat 1915–1919 / wstęp i opracowanie Tadeusz Paweł Rutkowski ; transkrypcja dokumentów Patrycja Szwedo-Kiełczewska ; tłumaczenie, redakcja i korekta tekstów niemieckich Monika Grucza-Nápoles.

Warszawa : Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2022.

Kaliński, Dariusz.

Twierdza Warszawa : pierwsza wielka bitwa miejska II wojny światowej / Dariusz Kaliński.

Kraków : Znak Horyzont, 2022.

Luniak, Maciej.

Przed odlotem : o sobie i przyrodzie miasta / Maciej Luniak.

Warszawa : Multico Oficyna Wydawnicza; Urząd Dzielnicy Bielany, © 2022.

Monumenta Hofbaueriana : acta quae ad vitam S. Clementis Hofbauer referuntur : Catalogus Bibliothecae Benonitorum in Varsovia. Fasc. 19 / zebrali, z rękopisu odczytali i opracowali: Paulina Dąbrosz-Drewnowska, Łukasz Mulak, Kazimierz Piotrowski ; tłumaczenie Paulina Dąbrosz-Drewnowska z języka francuskiego, Janusz Serafin z języka niemieckiego, Adam Owczarski z języka włoskiego, Wasyl Kaminskyi z języka ukraińskiego.

Varsoviae : Provincia Varsoviensis Congregationis Sanctissimi Redemptoris ; Kraków : Wydawnictwo "HOMO DEI", 2022.

Potrzuski, Kamil.

Infrastruktura sportowa międzywojennej Warszawy / Kamil Potrzuski.

Warszawa : Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2023.

Studniarek, Michał.

Robinsonowie : ludzie ukrywający się w gruzach Warszawy po upadku powstania w 1944 roku / Michał Studniarek.

Warszawa : Instytut Historii PAN, 2022.

NOMINACJE

Antologia spojrzeń : getto warszawskie – fotografie i filmy = Anthology of Glances : the Warsaw Ghetto: photographs and films / koncepcja, wybór i opracowanie Anna Duńczyk-Szulc, Agnieszka Krajczyk ; autorzy tekstów Anna Duńczyk-Szulc, Maria Ferenc, Agnieszka Krajczyk, Janina Struk, Tomasz Szerszeń ; tłumaczenie tekstu Janiny Struk na język polski oraz pozostałych na język angielski Marcin Wawrzyńczak.

Warszawa : Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma : Muzeum Warszawy, 2023

Barthel de Weydenthal, Jadwiga.

Wspomnienia / Jadwiga Barthel de Weydenthal ; wstęp i opracowanie Józef Nowakowski. -- Wydanie pierwsze.

Warszawa : Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa : Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2022.

Bukowiecki, Łukasz.

Muzea-preteksty : niezrealizowane przedsięwzięcia muzealne wobec negatywnego dziedzictwa w Warszawie / Łukasz Bukowiecki.

Warszawa : Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2021

Dokumenty odrodzonego Uniwersytetu Warszawskiego z lat 1915–1919 / wstęp i opracowanie Tadeusz Paweł Rutkowski ; transkrypcja dokumentów Patrycja Szwedo-Kiełczewska ; tłumaczenie, redakcja i korekta tekstów niemieckich Monika Grucza-Nápoles.

Warszawa : Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2022.

Gawerski, Andrzej.

Bolesław Miklaszewski (1871-1941) : biografia wieloletniego rektora WSH i SGH / Andrzej Gawerski.

Warszawa : Oficyna Wydawnicza SGH, 2022.

Kaliński, Dariusz.

Twierdza Warszawa : pierwsza wielka bitwa miejska II wojny światowej / Dariusz Kaliński.

Kraków : Znak Horyzont, 2022.

Kiwilszo, Joanna.

Historia Pragi życiorysami pisana / Joanna Kiwilszo.

Warszawa : Agencja Wydawniczo-Reklamowa Skarpa Warszawska, © copyright 2023.

Konik, Jacek.

Głosy zabitego miasta : wstępna prezentacja rezultatów badań archeologicznych na terenie dawnego getta warszawskiego w latach 2021-2022 / Jacek Konik.

Warszawa : Muzeum Getta Warszawskiego ;Wrocław : Chronicon Wydawnictwo, 2023.

Kwestia charakteru : bojowniczki z getta warszawskiego / pod redakcją Sylwii Chutnik i Moniki Sznajderman.

Wołowiec : Wydawnictwo Czarne ;Warszawa : Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, 2023.

Luniak, Maciej.

Przed odlotem : o sobie i przyrodzie miasta / Maciej Luniak.

Warszawa : Multico Oficyna Wydawnicza, © 2022.

Masłowska, Dorota.

Mam tak samo jak ty / Dorota Masłowska ; ilustracje Maciej Chorąży.

Kraków : Wydawnictwo Literackie, 2023

Modrakowska-Skiba, Jadwiga Serafina.

Powrót do minionego czasu : zapiski z pamięci o Profesorze Jerzym Modrakowskim i dawnym świecie / Jadwiga Serafina Modrakowska-Skiba.

Warszawa : Warszawski Uniwersytet Medyczny, 2022.

Monumenta Hofbaueriana : acta quae ad vitam S. Clementis Hofbauer referuntur : Catalogus Bibliothecae Benonitorum in Varsovia. Fasc. 19 / zebrali, z rękopisu odczytali i opracowali: Paulina Dąbrosz-Drewnowska, Łukasz Mulak, Kazimierz Piotrowski ; tłumaczenie Paulina Dąbrosz-Drewnowska z języka francuskiego, Janusz Serafin z języka niemieckiego, Adam Owczarski z języka włoskiego, Wasyl Kaminskyi z języka ukraińskiego.

Varsoviae : Provincia Varsoviensis Congregationis Sanctissimi Redemptoris ;Kraków : Wydawnictwo "HOMO DEI", 2022.

Nowak, Szymon.

Czerniaków 1944 / Szymon Nowak.

Warszawa : Bellona, copyright © 2022.

Ostatnie szańce : powstanie listopadowe : praca zbiorowa / pod redakcją Beaty Michalec i Tadeusza Skoczka.

Warszawa : Wydawnictwo Muzeum Niepodległości, 2022.

Potrzuski, Kamil.

Infrastruktura sportowa międzywojennej Warszawy / Kamil Potrzuski.

Warszawa : Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2023.

Referat 993/W - Batalion "Pięść" : Oddział Wykonawczy Kontrwywiadu Oddziału II KG AK w konspiracji i w Powstaniu Warszawskim / z przedmową Andrzeja Zawadzkiego, ps. Andrzejewski ; opracowanie: Mariusz Olczak.

Warszawa : Archiwum Akt Nowych : Służba Kontrwywiadu Wojskowego, 2022.

Rogiński, Andrzej.

Metro w Polsce / Andrzej Rogiński.

Łódź : Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, © copyright 2022.

Rybicka, Hanna.

Kedyw Okręgu AK Warszawa : przyczynki historyczne, polemiki i wspomnienia / Hanna Rybicka.

Warszawa : Neriton, 2022.

Sienkiewicz, Henryk.

Rakowiec dawniej i obecnie / Henryk Sienkiewicz.

Warszawa : Agencja Wydawnicza EGROS s.c. Krzysztof Gucman, Zbigniew Markert, 2023

Studniarek, Michał.

Robinsonowie : ludzie ukrywający się w gruzach Warszawy po upadku powstania w 1944 roku / Michał Studniarek.

Warszawa : Instytut Historii PAN, 2022.

Szarota, Tomasz.

Prekursorka „małego sabotażu” Elżbieta Zahorska (1915-1939) / Tomasz Szarota.

Warszawa : Bellona, copyright ©2022.

Szczepłek, Stefan.

Warszawa idzie na mecz. T. 1 / Stefan Szczepłek.

Warszawa : Skarpa Warszawska, copyright ©2022.

Szczepłek, Stefan (1949- ).

Warszawa idzie na mecz. T. 2 / Stefan Szczepłek.

Warszawa : Skarpa Warszawska, © copyright 2023.

Szota, Wojciech Andrzej.

Serce Muranowa : odzyskane dzieje kościoła św Augustyna na Nowolipkach : 1622-2022 : 400 lat Nowolipia i Nowolipek / Wojciech Andrzej Szota.

Warszawa : Parafia św. Augustyna – 2022

Witkowska-Krych, Agnieszka.

Dziecko wobec Zagłady : instytucjonalna opieka nad sierotami w getcie warszawskim / Agnieszka Witkowska-Krych.

Warszawa : Żydowski Instytut Historyczny, 2022.

Zielone ścieżki : wokół Izby Pamięci na Woli / pod redakcją Aleksandry Sołtan-Lipskiej.

Warszawa : Muzeum Warszawy - 2022

Załączniki:

Plik	Opis	Rozmiar
Laureaci i nominacje 2022-23.pdf		108 kB

 
Projekt finansuje miasto stołeczne Warszawa.

Niniejszy zeszyt serii „Sesje Varsavianistyczne” dotyczy Warszawy w kulturze dziecięcej i młodzieżowej. Z jednej strony, stolica Polski pozostaje ważnym i trwałym elementem zarówno rodzimej historii, jak i narodowej świadomości, ale też zbiorowych i jednostkowych biografii, a z drugiej – teksty kultury zawierające „warszawskie” wątki są zapisami przeobrażeń poszczególnych motywów, przy czym jednocześnie odzwierciedlają rozwój i transformację wyobrażeń na temat stołecznego grodu w dziełach realistycznych oraz fantastycznych.
      Tom rozpoczyna się od artykułu Łukasza Bukowieckiego, w którym autor szczegółowo omówił rozmaite aspekty antologii Legendy warszawskie w wyborze Anny Marty Zdanowskiej, pod redakcją Julii Odnous, z ilustracjami i w opracowaniu graficznym Wojciecha Pawlińskiego (wydanej w 2016 roku). Badacz usytuował to przedsięwzięcie na tle różnych paradygmatów badań nad miejscem i przestrzenią, jak również w kontekście atlasów oraz innych kompendiów wiedzy na temat realnej oraz wyobrażonej geografii. Kolejne dwa artykuły są przekrojowe. Maciej Skowera rozpatrzył reprezentacje polskiej stolicy na ilustracjach w książkach dziecięcych i młodzieżowych, od zbiorów legend warszawskich po picturebooki; autor poszukiwał tzw. miejsc mocnych, szczególnie często ukazywanych przez artystów oraz artystki, i doszedł do wniosku, że graficzne wizerunki nadwiślańskiego grodu można postrzegać jako specyficzne wizualne archiwum. Podobny cel przyświecał Marcie Niewieczerzał, która omówiła obrazy Warszawy w wybranych tekstach rodzimej dziecięcej i młodzieżowej literatury fantastycznej, od utworów Zuzanny Rabskiej z pierwszej połowy XX wieku po współczesne powieści Marcina Szczygielskiego, i zauważyła stałą obecność tradycyjnych, lecz zreinterpretowanych motywów w stołecznym książkowym imaginarium. Twórczości poruszającej kwestię II wojny światowej, a konkretnie Zagłady Żydów, dotyczą natomiast dwa następne, powiązane ze sobą tematycznie artykuły. Krzysztof Rybak skupił się na wizerunkach warszawskiego getta w najnowszej polskiej literaturze dziecięcej i na towarzyszących tekstom ilustracjach, zwłaszcza mapach, a Agnieszka Witkowska-Krych – na prozatorskich portretach Janusza Korczaka oraz obrazach Domu Sierot, prowadzonego przez Starego Doktora w dzielnicy zamkniętej. Przedmiotem rozważań Igora Piotrowskiego stały się zaś powstałe w okresie „małej stabilizacji” powieści dla dzieci i młodzieży, a kontekstowo również ówczesne i późniejsze filmy, seriale oraz fotografie ukazujące dorastających bohaterów na terytorium warszawskiego „Dzikiego Zachodu”, czyli (stabuizowanego w czasach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej) obszaru ruder i ruin pomiędzy Śródmieściem, Muranowem i Wolą. Wreszcie, Grzegorz Leszczyński w artykule zamykającym tom poddał refleksji dziecięce prace literackie nagrodzone w czterech pierwszych edycjach konkursu varsavianistycznego, organizowanego przez Muzeum Warszawy od 2016 roku; autor zwrócił uwagę m.in. na (wynikającą być może z próby sprostania „dojrzałym” standardom) skłonność młodych twórców i twórczyń do osadzania akcji tekstów w takich stołecznych miejscach i przestrzeniach, które w powszechnym odbiorze kojarzą się raczej z dorosłym, a nie – dziecięcym doświadczaniem miasta. 

      Teksty wchodzące w skład niniejszego tomu powstały na kanwie referatów wygłoszonych podczas XXIX Sesji Varsavianistyczna Warszawa w kulturze dla dzieci i młodzieży; pierwotnie ukazały się one w internetowym czasopiśmie naukowym „Dzieciństwo. Literatura i Kultura” (2021, t. 3, nr 1).

Zapraszamy do przeniesienia się w niebezpieczne i fascynujące okoliczności życia hrabiego Aleksandra Fredry! Niezwykłe sytuacje opisywane w jego utworach potrafią zblednąć przy perypetiach, które przeżywał on sam. Ustanowiony przez Sejm rok 2023 Rokiem Fredry wieńczymy krótkim filmem, który może odwrócić wyobrażenie o życiu tego nieszablonowego szlachcica.

W fascynujący świat wojaczki, literackich zmagań oraz wzlotów i upadków wprowadzi nas Jerzy Bończak. Poza opowieścią o samym autorze Zemsty, zobaczycie Państwo fragmenty jego utworów przeniesione we wnętrza Biblioteki na Koszykowej, odegrane przez pracowników Biblioteki.

Jerzy Bończak – jeden z czołowych i najbardziej charakterystycznych polskich aktorów teatralnych, filmowych i telewizyjnych, reżyser teatralny. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Przez lata związany był z kilkoma ważnymi teatrami, do których należą m.in.: Teatr im. S. Jaracza w Olsztynie, a także trzy warszawskie teatry: Rozmaitości, Nowy oraz Kwadrat. Posiada bogatą filmografię, wśród której znajdują się takie znamienite filmy, jak: "Miś", "Alternatywy 4", "Wielki Szu", "Psy", "Ogniem i mieczem" czy "Wszyscy jesteśmy Chrystusami". Jerzy Bończak to jeden z najznakomitszych polskich aktorów, który za swoje dokonania filmowe oraz teatralne otrzymał w 1986 roku państwowe odznaczenie - Srebrny Krzyż Zasługi. 

Projekt finansuje miasto stołeczne Warszawa.

Zapraszamy do obejrzenia rozmowy Piotra Kitrasiewicza z Krzysztofem Masłoniem, krytykiem literackim, wybitnym znawcą literatury polskiej dwudziestego wieku.

„Tajemnice i zagadki losów pisarzy wywierających wpływ na powojenne życie literatury polskiej” – tak napisał poeta i prozaik Józef Baran o najnowszej książce Masłonia zatytułowanej „Klątwa sprzeczności. Sylwetki dwudziestowiecznych pisarzy”. Kontynuuje ona tematykę podejmowaną przez autora w jego wcześniejszych dziełach, zwłaszcza w „Od glorii do infamii” (2015) oraz „W pisarskim czyśćcu” (2017).  Tryptyk ten ukazuje losy naszej literatury w okresie zagrożenia totalitaryzmami politycznymi i wyzwania przed jakimi stanęli jej twórcy. Niektórzy zachowali godność i nie dali się zastraszyć, inni poszli na rozliczne kompromisy z komunistyczną władzą, a jeszcze inni otwarcie ją popierali.  „Autor nie osądza, stara się zrozumieć, przytacza fakty, które  znać trzeba.  Jest jak dobry lekarz, daje zapis choroby, ale nie gorszy się ani nie panikuje z powodu stanu pacjenta. Spotkania otwiera Witold Gombrowicz, którego pycha wobec ludzi, arogancja wobec świata nosiły znamiona zespołu maniakalnego. Zasmucają losy oszalałego patriotyzmem Jerzego Krzysztonia. Zainfekowany obłędem na kazachskim stepie, wielokrotnie przebywa w Tworkach, by w końcu odebrać sobie życie. Wybór zamyka mądry nonkonformista, Zygmunt Kubiak. Zafascynowany cywilizacją grecko-rzymską, szuka  w niej schronienia pozwalającego ignorować siermiężną pospolitość PRL-owskich elit” – skomentował pracę Masłonia profesor nauk medycznych Stefan Grajek.

Autor „Klątwy sprzeczności” nie ulega w swojej pracy naciskom tzw. poprawności politycznej i pozostaje swobodny od własnej autocenzury. Pisze po prostu prawdę (dla wielu jakże niewygodną!), co sprawia, że jego książkę czyta się z niesłabnącym zainteresowaniem.

Zapraszamy na stronę www.koszykowa.pl oraz na YouTube Biblioteki.

Zapraszamy na spotkanie autorskie z wybitnym reżyserem Andrzejem Barańskim oraz dr. Pawłem Jaskulskim. Okazją do rozmowy będzie premiera rozmowy – rzeki pt. Dodatki filmowe Andrzeja Barańskiego (Wydawnictwo Ha!art, 2024). Długie wywiady są dziś popularną formą, pozwalają na poruszenie szeregu zagadnień oraz poznanie obu stron dyskusji. I jakkolwiek lektura ta umożliwia pełniejsze zrozumienie Barańskiego jako człowieka, tak co innego jest w niej wątkiem dominującym – zwłaszcza z perspektywy historyczno-filmowej. Głównymi bohaterami książki są filmy krótkometrażowe, realizowane przede wszystkim dla Wytwórni Filmów Oświatowych (istnej mekki wielu polskich filmowców).

A czymże jest ów tajemniczy „dodatek filmowy”? Niech przemówi sam Andrzej Barański:

„Dodatek filmowy – dzisiaj już bardzo niewielu coś mówi; można uznać, że to nazwa historyczna. A było tak, że przed laty, nawet chyba jeszcze w latach 70., seans w kinie składał się z trzech dań: Polska Kronika Filmowa, Dodatek filmowy i danie zasadnicze czyli film fabularny. Ten dodatek, to był film krótkometrażowy. Ale często było tak, że kupowało się bilet ze względu właśnie na niego”.

Powyższe słowa to fragment wstępu. Więcej dowiedzą się państwo na spotkaniu :)

Pod poniższym linkiem znajdują się dodatkowe informacje o książce:

https://www.sklep.ha.art.pl/pl/p/PRZEDSPRZEDAZ-Pawel-Jaskulski-Dodatki-filmowe-Andrzeja-Baranskiego/609

Kiedy: 16 stycznia 2024, godzina 18

Gdzie: Biblioteka na Koszykowej, sala konferencyjna w Gmachu im. Stanisławów Kierbedziów

Prowadzenie: redaktor Piotr Kitrasiewicz

Renata Kozerska zaprasza na autorskie spotkanie

22 stycznia 2024 r. godz. 18.30 wstęp wolny

 Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - Biblioteka Główna Województwa Mazowieckiego przy ul. Koszykowej 26/28.

Sala Konferencyjna gmachu im. St. Kierbedziów, wejście przez bramę główną.

Mikołaj Kopernik życie i dzieło

prezentuje

prof. dr hab. Hanna Krajewska

Dyrektor Archiwum Polskiej Akademii Nauk