Wprowadzenie

Japonia, czwarta po Chinach, Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych potęga ekonomiczna świata oraz coraz poważniejszy gracz wojskowy w Azji Wschodniej, stoi na początku 2020, czyli w 2 roku nowej ery Reiwa (Piękna Harmonia), przed wieloma wyzwaniami. Premier Abe Shinzō, najdłużej w historii Japonii sprawujący tę funkcję polityk, znany jest z silnego przywództwa, konserwatyzmu i nacjonalistycznych skłonności, ale także z pragmatyzmu i umiejętności kompromisu wtedy, kiedy jest potrzebny w celu realizacji określonych celów politycznych.

Od objęcia fotela premiera po raz drugi w 2012 roku Abe podejmował aktywne działania ukierunkowane na zasadnicze zmiany w polityce wewnętrznej i zagranicznej kraju. Jest pierwszym politykiem urodzonym po wojnie, człowiekiem wolnym od kompleksów wobec USA oraz z wyraźną wizją przyszłości swojego kraju, choć nie wszyscy ją podzielają. Z „ekonomicznego giganta i politycznego karła” Japonia – według jego zamierzeń – ma się przekształcić w „normalne państwo”. Do końca trzeciej i ostatniej kadencji pozostał mu niecały rok (do września 2020). Wielu analityków i komentatorów życia publicznego w Japonii spodziewa się więc, że teraz jeszcze energiczniej będzie dążył do realizacji ważnych dla siebie zadań. W polityce wewnętrznej należy do nich przede wszystkim rewizja konstytucji, która od wejścia w życie w 1947 roku nigdy nie była zmieniana. Jakie poprawki chce wnieść Abe i dlaczego? Jakie ma szanse na sukces? W lipcu w Japonii odbędzie się olimpiada, która wzbudziła i budzi wiele kontrowersji. Na czym polegały?

W polityce zagranicznej, Abe promuje „proaktywny pacyfizm”, przez niektórych nazywany remilitaryzacją, a przez innych powrotem do normalnego państwa. Jedną ze strategii jest lansowana, wspólnie z USA, koncepcja wolnego i otwartego Indo-Pacyfiku. Jakie są jej założenia i czemu ma służyć? W relacji ze swoim najważniejszym sojusznikiem wojskowym i do niedawana największym partnerem gospodarczym, czyli USA, Abe jako jeden z niewielu przywódców świata zdołał pozytywnie ułożyć stosunki z prezydentem Donaldem Trumpem. Czy to oznacza, że działa jak Trump sobie życzy? Na ile prowadzi jednak niezależną politykę w ważnych dla siebie kwestiach? Jak zachowała się Japonia wobec niedawnego kryzysu amerykańsko-irańskiego i dlaczego?

Premier Abe zdołał nawiązać dobre stosunki także z prezydentem Chin Xi Jinpingiem, który na wiosnę odwiedzi Japonię. Będzie to pierwsza oficjalna wizyta głowy ChRL od wielu lat. Skąd to zbliżenie? Jakie problemy mogą okazać się zapalne? Na ile Japonia gotowa zbliżyć się do Chin nie bacząc na politykę USA wobec nich? Najgorzej obecnie przedstawiają się relacje z najbliższymi sąsiadami Japonii, czyli z Koreą Południową i Północną. Północ stanowi zagrożenie ze względu na program rozwoju pocisków balistycznych z głowicami nuklearnymi. Kilka z nich rzeczywiście pojawiło się nad wyspami archipelagu japońskiego. Korea Południowa z kolei nieustannie wraca do kwestii z czasów Wojny w Azji i na Pacyfiku żądając odszkodowań i przeprosin za przymusową pracę tysięcy Koreańczyków, tudzież zmuszanie koreańskich kobiet do prostytucji. Jakie kroki podejmuje Abe wobec Kim Dzong Una oraz prezydenta Moon Jae-ina? Na te i inne pytania spróbujemy odpowiedzieć podczas dyskusji.

Moderuje debatę:

Dr hab. Beata Bochorodycz (prof. UAM) – japonistyka i politolożka. Wykłada w Instytucie Orientalistyki na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Stopień doktora (2006) oraz doktora habilitowanego (2019) uzyskała w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Stypendystka Międzynarodowego Klubu Rotary, rządu Japonii, Fundacji Japońskiej oraz Fundacji Fulbrighta. Prowadzi badania z dziedziny współczesnej polityki Japonii, dyplomacji, teorii procesu decyzyjnego, Okinawy, społeczeństwa obywatelskiego i ruchów społecznych. Autorka m. in. monografii Fukushima a społeczeństwo obywatelskie (2018), Japan’s Foreign Policy Making (wspólnie z K. Żakowskim i M. Sochą, 2018).

W debacie wezmą udział:

Dr hab. Stanisław Meyer – japonista specjalizujący się w historii Okinawy. Pracuje na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ukończył japonistykę na UJ oraz historię na University of the Ryukyus. Doktorat uzyskał na University of Hong Kong. Stypendysta rządu Japonii, Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Japan Foundation i Hakuho Foundation. Autor monografii Historia Okinawy (WUJ, 2018).

Dr hab. Bartosz T. Wojciechowski – japonista i językoznawca. Absolwent japonistyki na UAM w Poznaniu. Studiował również międzynarodowe stosunki gospodarcze i polityczne na UAM i UW. Stypendysta rządu Japonii na uniwersytetach w Kioto i Tokio. Wykłada w Zakładzie Japonistyki i Sinologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, w Instytucie Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego oraz na Uniwersytecie SWPS. Autor monografii: Nadawca i adresat w języku japońskim oraz Dekodowanie ki.

Mgr Edyta Nowicka – absolwentka japonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1990 roku mieszka w Japonii, gdzie zgromadziła doświadczenie zawodowe pracując w japońskich korporacjach. Obecnie, poza prowadzeniem własnej firmy doradczej, pisze pracę doktorską na temat współczesnej polityki japońskiej. Wykłada również na Uniwersytecie SWPS. Autorka kilku publikacji poświęconych japońskiej scenie politycznej i polityce Shinzō Abe.

Oprac. Beata Bochorodycz

POLAND-CHINA BUSINESS RELATIONS

Does China strive for the economic conquest of Poland? Is the Polish business able to use opportunities created by development of China and the great national project of Chinese Belt and Road Initiative.?

Mixed signals flow from Warsaw to Beijing. On the one hand, we have had visits of both heads of the state, the Polish ex- PM, the unequivocal support for the cornerstone of China's global policy, the New Silk Road - the vision which aims, inter alia, to increase the Chinese presence in Europe through the construction of land and sea communication routes.

Couple years ago it was hard to resist the impression that the flagship project of the government - Central Communication Port - is cut to fit into Chinese financing and contracting. The same with some bold investments in the Polish ports and harbours.

On the other hand, besides political declarations, tape-based government agreements and enormous number of business delegations travelling to and fro little is happening in practice. None of these and other infrastructural projects went beyond the stage of politicians' declarations, studies and journalistic polemics. Moreover , there is a little doubt that all intergovernmental project have been frozen as a result of dramatic swift in global policies i.e. Poland no. 1 ally’s new ‘containment strategy’.

It is enough, however to forcefully formulate warnings from some of the influential government circles in Poland on  the threat created allegedly by China not only to Polish economic independence , but also emphasizing the threat to Poland 's sovereignty .      

One may ask: Is the economic conquest of Poland in China ' s strategic plans? Is the economic conquest of any CEE country in China's plans?

First of all, it must be remembered that from the Chinese perspective, not only Poland, but the entire region of Central and Eastern Europe is of marginal character. 

Only after 2011 the formula 16 + 1, ( now 17 +1), countries from Estonia to Macedonia plus China  placed the region on the agenda of Chinese foreign policy at all.  China's approach to the CEE countries  do not necessarily match with the situation with Germany. This country tries to protect producers of its unique technologies from Chinese purchases as it could recently be seen at the case of the leader of the robotics market, taken over by the Midea Fund.    

Central and Eastern Europe, including Poland, seen from Beijing appears as a marginal source of   modern technologies, hence this region does not deserve an engagement into major industrial investments. Merely in some cases particular geographic position may be useful.

Beijing should also take under consideration a possibility of rising tension between Poland and China.

The practice brings examples of further risk elements: blind entry into the market - the Covec group participation in the construction of the A2 motorway section, intervention by EU bodies - recently leading to the almost freezing of a major Budapest-Belgrade railway construction project, or a risk of inadequate local management conditions - casus of Liugong buying civil part of the plant in Stalowa Wola.  All these factors are analyzed by experts and undoubtedly slow down the involvement of Chinese capital in Poland.       

From the other side, one could see a deep mismatch between Polish expectations and China's actual offers, particularly as far as financial instruments delivered by the Chinese side are concerned. For the Polish business community entering Chinese market seems too troublesome to get out from the protective ‘European cocoon’. Moreover, Poland’s companies being more and more successful in Europe have no ample capital to get into China without a sufficient governmental support.

The key question is: will China, in the next few years, be interested in economic expansion in Poland or vice versa - should Poland see the benefits of building the New Silk Road and seriously set about soliciting more Chinese economic engagements in Poland and the Polish in China?

Then it may turn out that the threat is not a Chinese ‘economic aggression’, but the inability to attract Chinese investments into the region  and replacing the policy of facts with the policy of complaints.

Such issues will be discussed by Mr Sławomir Majman, ex- head of the Polish Information and Foreign Investment Agency (PAIZ) and Ms Yu Yang , Director, Europe Strategic Investments, Dentons Warsaw Office.

———————————————————————

Ms Yu Yang , graduated at Shanghai University of Finance and Economics and University of Illinois. Ms. YU professional career included position of Europe Director of Shanghai Bureau of World Expo, senior advisor of Ernst & Young and Executive Secretary of China- CEE Investment Agencies Platform. For 5 years Ms YU served as Head of Poland - China Cooperation Centre within the Polish Information and Foreign Investment Agency. Since 2016 Ms Yu is a Director of Europe Strategic Investment in Warsaw office of Dentons - the largest US based law company.

Mr Sławomir Majman graduated in Foreign Relations. His career included CEO position in Warsaw Exhibition Board and over 8 years as the President of the Polish Information and Foreign Investment Agency (PAIZ). For 11 years Mr Majman was in charge of the Managers Association in Poland. 2016- 2018 Mr Majman served as Managing Director in Dentons Poland. Vice President of the Institute of Security and International Development.

Mr Majman is also an author of over 800 publications. He serves as Senior Fellow of Renmin University in Beijing and an expert of Jagiellonian University, Institute of Middle and Far East.

Text by Mr. Slawomir Majman
November 15^th, 2019